بررسی و کاربرد شاخص خشکسالی تبخیرو تعرق بارش استاندارد شده (SPETI) (مطالعه موردی: ایستگاه هواشناسی تبریز )

مقاله حاضر یک شاخص خشکسالی جدید را معرفی می کند: شاخص تبخیرو تعرق بارش استاندارد شده 1[1] (SPETI). شاخص SPETI بر اساس داده های دما و بارش پایه ریزی شده است و مزیت های اصلی آن چند مقیاسی بودن آن است بدین معنی که مقیاس آن در دوره های زمانی مختلف قابل ارائه است و تأثیر تغییرات دما در آن اعمال شده است. برای محاسبه این شاخص از بیلان آبی اقلیمی استفاده شده است که در فواصل زمانی مختلف محاسبه و با یک توزیع احتمال لگ- لجیستیک، مدل احتمالی آن مشخص شده است. از لحاظ محاسبات ریاضی، SPETI شبیه شاخص بارش استاندارد شده2[2] (SPI) است، اما دما در آن نقش ایفا می کند. از آنجا که در بررسی وضعیت خشکسالی آمار بلندمدت مورد نیاز است(حداقل 30 ساله) شاخص معرفی شده بطور موردی روی داده های دما و بارش ماهانه ایستگاه هواشناسی سینوپتیک تبریز که آمار بلندمدت 60 ساله دارد، اعمال گردید. برای بررسی کارائی شاخص SPETI ابتدا داده های بارش و دمای ایستگاه تبریز از لحاظ آماری و نموداری مورد بررسی قرار گرفت. نمودار های روند بارش و دما نشان داد که داده های سالانه بارش و دما طی 16 سال اخیر به ترتیب روندی کاهشی و افزایشی داشته است. این ادعا توسط آزمون همبستگی و آزمون مقایسه ای دو دوره مورد تأیید قرار گرفت. نتایج نشان داد که شاخص SPETIدقت بیشتری نسبت به شاخص SPI در ارائه پدیده های خشکسالی 16 سال اخیر که با افزایش دما و کاهش بارش مواجه بوده است، داشته است. 1. Standardized Precipitation Evapotranspiration Index 2. Standardized Precipitation Index